ފާއިތުވި ހަފުތާތަކުގައި ލުބުނާނުން ފެށިގެން ސްޕޭން އަދި ޗިލީ ހިމެނޭހެން ދުނިޔޭގެ އެކި ޤައުމުތަކުގައި ބޮޑެތި މުޒާހަރާތަކެއް ކުރަންވަނީ ފަށައިފައެވެ. މި މުޒާހަރާތައް އެއް މުޒާހަރާއާއި އަނެއް މުޒާހަރާއާ ތަފާތެވެ. މުޒާހަރާތަކުގެ މަޤްޞަދާއި ބޭނުމާއި ބޭނުންކުރާ އުކުޅުތައް ތަފާތެވެ. ނަމަވެސް، މި މުޒާހަރާތަކުގައި އެއްގޮތް ކަންތައްތަކެއްވެސް އެބަހުއްޓެވެ. އަދި އެއް މުޒާހަރާއާއި އަނެއް މުޒާހަރާއާ ގުޅުވާދޭ ކަންތައްތަކެއްވެސް އެބަހުއްޓެވެ. މާ ދުރުގައި އޮންނަ ޤައުމެއްގައި ކުރާ މުޒާހަރާއަކުން ފިލާވަޅު ލިބިގަނެ، އެ މުޒާހަރާތަކުގައި ބޭނުންކުރާ އުކުޅުތައް ދެނެގަނެ، އެހެން ބައްރެއްގައި އޮންނަ ޤައުމެއްގައި ހަމަ އެފަދަ މުޒާހަރާތައް ކުރާތަން ފެނެއެވެ.
މި ހިސާބުން މި ބަލާލަނީ މި މުޒާހަރާތައް ފެށެން މެދުވެރިވި ސަބަބުތަކާއި ދުނިޔޭގެ އެކި ޤައުމުތަކުގެ މަގު މައްޗަށް ނުކުމެ މުޒާހަރާ ކުރާ މީހުން ގުޅިފައިވާ މިންވަރަށެވެ.
ދުނިޔޭގެ އެކި ޤައުމުތަކުގައި މިހާރު މުޒާހަރާކުރާ މީހުންގެ މައިގަނޑު އެއް ކަނބޮޑުވުމަކީ އެ ޤައުމުތަކުގެ މުއްސަންދިކަމުން މަންފާއެއް ނުލިބި، ބައެއް އަސާސީ ޚިދުމަތްތަކުގެ އަގު އުފުލުމެވެ. އަދި އެ ޤައުމުތަކުގެ ސިޔާސީވެރިންނާއި ނުފޫޒުގަދަވެރިންނާއި ވިޔަފާރިވެރިންގެ ބާރު އިންތިހާއަށް ގަދަވެ، މަތީ ފަންތީގެ މީހުންނަށް އެކަނި މުއްސަނދިކަން އޮންނާތީއެވެ.
މި ފަހުން ދެކުނު އެމެރިކާގެ ޤައުމެއްކަމަށްވާ އިކުއެޑޯގައި ވަރުގަދަ މުޒާހަރާތަކެއް ފެށުނީ އެ ޤައުމުގެ ސަރުކާރުން ތެލުގެ ސަބްސިޑީ ކަނޑާލުމުންނެވެ. އެ ޤައުމުގެ ސަރުކާރުން މިގޮތަށް ނިންމީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ މާލީ އިދާރާތަކުން ކޮށްފައިވާ އިލްތިމާސްތަކާ އެއްގޮތަށް ދަޢުލަތުގެ ޚަރަދު ކުޑަކުރުމުގެ ގޮތުންނެވެ. ނަމަވެސް، މި ނިންމުމާއެކު އިކުއެޑޯގައި ތެލުގެ އަގު އިންތިހާއަށް ބޮޑުވެ، ޢާންމުންނަށް އަތްނުފޯރާފަށަށް ތެލުގެ އަގު އަރައިގެން ދިޔައެވެ. މީގެ ސަބަބުން، އެ ޤައުމުގައި ކާބޯތަކެތީގެ އަގާއި ޢާންމު ދަތުރުފަތުރުގެ އަގު އުފުލުނެވެ. މިކަމުގެ ގެއްލުމާއި އުނދަގޫ އެންމެ ބޮޑަށް ފޯރީ ރަށްފުށުގައި ދިރިއުޅޭ ނިކަމެތިންނަށެވެ. އިކުއެޑޯގައި ކުރި ވަރުގަދަ މުޒާހަރާތަކުގެ ނަތީޖާއަކީ ޢާންމުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ އިތުރުން، ސަރުކާރު ހުއްޓަމަކަށް އައުމެވެ. އެހެންކަމުން، އިކުއެޑޯގެ ސަރުކާރަށް މަޖުބޫރުވީ ތެލުގެ ސަބްސިޑީ ކަނޑާލުމަށް ނިންމި ނިންމުން އަނބުރާ ގެންދިއުމަށެވެ. އެއާއެކު މުޒާހަރާތަކަށްވެސް ހުއްޓުމެއް އައެވެ.
އަވަށްޓެރި ޗިލީއަށްވެސް ކުރިމަތިވީ މިކަހަލަ ޙާލަތަކާއެވެ. އެ ޤައުމުގެ ސަރުކާރުން ޢާންމު ދަތުރުފަތުރުގެ އަގު ބޮޑުކުރުމުން ރައްޔިތުން އިންތިހާއަށް ނުރުހި، މަގުމައްޗަށް ނުކުމެ، ވަރުގަދަ މުޒާހަރާތަކެއް ފެށިއެވެ. ޗިލީގެ ސަރުކާރުން އަގުބޮޑުކުރި ޢާންމު ދަތުރުފަތުރުގެ ޚިދުމަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ޢާންމު ބަސްދަތުރުގެ ޚިދުމަތާއި ޢާންމު ރޭލުދަތުރުގެ ޚިދުމަތް ހިމެނެއެވެ. ސަރުކާރުން ބުނީ މިގޮތަށް ނިންމަން ޖެހުނީ އިތުރު އެއްވެސް ގޮތެއް ނެތިގެން، މަޖުބޫރުވެގެންކަމަށެވެ. އެއީ ހަކަތައިގެ އަގުބޮޑުވެ، އެ ޤައުމުގެ ފައިސާގެ އަގުވެއްޓުމުން އިޤްތިޞާދަށް ކުރިމަތިވި ގޮންޖެހުންތަކުން އަރައިގަތުމަށްކަމަށް ބުންޏެވެ. ނަމަވެސް، ރައްޔިތުން ޤަބޫލުކުރިގޮތުގައި މިއީ އެ ޤައުމުގެ ފަޤީރުން އިތުރަށް ބިކަކޮށްލުމަށް ނިންމި ނިންމުމެކެވެ.
ޗިލީގެ ރައްޔިތުން ރުޅިގަދަވެ، ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށް ނުކުމެ، ސަލާމަތީ ބާރުތަކާ ކުރިމަތިލަމުންދިޔަ ދަނޑިވަޅެއްގައި އެ ޤައުމުގެ ރައީސް މަތީފަންތީގެ ރެސްޓޯރެންޓެއްގައި ފަރިއްކުޅުއްވަން އިންނެވި މަންޒަރު ދައްކުވާދޭ ފޮޓޯއެއްވެސް ޢާންމުވިއެވެ. ގިނަ ބަޔަކަށް ޤަބޫލުކުރެވުނު ގޮތުގައި މި ފޮޓޯއިންވެސް ދައްކުވާދެނީ ޗިލީގެ މުއްސަނދިންނާ ފަޤީރުންގެ މެދުގައި އޮތް ތަފާތެވެ. ޗިލީއަކީ ދެކުނު އެމެރިކާގެ އެންމެ މުއްސަނދި ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޤައުމެކެވެ. ނަމަވެސް، އެއީ އިންތިހާއަށް ތަފާތުކުރުން އޮންނަ ޤައުމެކެވެ. އެގޮތުން، އޯގަނައިޒޭޝަން ފޮރ އެކޮނޮމިކް ކޯޕަރޭޝަން އެންޑް ޑެވެލޮޕްމެންޓް )އޯއީސީޑީ)ގައި ހިމެނޭ 36 ޤައުމުގެ ތެރެއިން މުއްސަނދިންނާ ފަޤީރުންގެ ތަފާތު އެންމެ ބޮޑީ ޗިލީގައެވެ.
އިކުއެޑޯގެ ސަރުކާރެކޭ އެއްގޮތަށް، ޗިލީގެ ސަރުކާރުންވެސް ޢާންމުން އެދުނު ގޮތަށް ކަންތައް ކުރިއެވެ. ސަރުކާރުގެ ނިންމުންތައް އަނބުރާ ގެންދިޔައެވެ. ނަމަވެސް މުޒާހަރާތަކަށް ހުއްޓުމެއް ނައެވެ. މުޒާހަރާތައް މިހާރު ބަދަލުވެފައިވަނީ ސަރުކާރު ބަދަލުކުރުމަށް ކުރަމުންދާ ވަރުގަދަ ޙަރަކާތަކަށެވެ.
މެދުއިރުމަތީގެ ޢަރަބި ޤައުމެއްކަމަށްވާ ލުބުނާނަށްވެސް ދިމާވެގެން އުޅެނީ އިޤްތިޞާދީ މައްސަލަތަކެކެވެ. އެ ޤައުމަކީ އިޤްތިޞާދު ބަލިކަށި، ސިޔާސީ ހަމަނުޖެހުން ބޮޑު ޤައުމެކެވެ. މިފަހަރު އެ ޤައުމުގެ ރައްޔިތުން މަގުމައްޗަށް ނުކުތީ ސޯޝަލް މީޑިއާ އެޕްލިކޭޝަނެއްކަމަށްވާ ވަޓްސްއަޕުން ކުރާ ކޯލްތަކަށް އަގު ނަގަން އެ ޤައުމުގެ ސަރުކާރުން ނިންމުމުންނެވެ. މިއާއެކު ތަފާތުކުރުމާއި ކޮރަޕްޝަން ނައްތާލުމަށް ގޮވާލާ މުޅި ޤައުމުގައި ވަރުގަދަ މުޒާހަރާތަކެއް ކުރަން ފެށިއެވެ. ލުބުނާނުގެ އިޤްތިޞާދު ރަނގަޅުކުރުމަށް، ބޭރުގެ އެހީތެރިކަމާއެކު ސަރުކާރުން މަސައްކަތްތަކެއް ދިޔައީ ކުރަމުންނެވެ. ނަމަވެސް، ސަރުކާރުން އެޅި އިޤްތިޞާދީ ފިޔަވަޅުތަކަކީ ޢާންމުންގެ މަޤްބޫލުކަން ލިބުނު ފިޔަވަޅުތަކެއް ނޫނެވެ. އެ ޤައުމުގެ ރައްޔިތުން ބުނާ ގޮތުގައި މި ފިޔަވަޅުތަކުގެ ސަބަބުން ކުރިމަތިވީ އިތުރު ތަކުލީފުތަކަކާއި އުނދަގޫތަކެކެވެ. އަދި މިކަންކަމުގެ ފުރިހަމަ ޒިންމާ ސަރުކާރުން އުފުލަން ޖެހޭނެކަމަށްވެސް ރައްޔިތުންދަނީ ބުނަމުންނެވެ.
މިއީ ދުނިޔޭގެ އެކި ޤައުމުތަކުގައި ކުރަމުންދާ މުޒާހަރާތަކުގެ މައިގަނޑު އެއް ސަބަބެވެ. ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި ތަފާތުކުރުން ގެންގުޅެނީ ނުޙައްޤު ގޮތްގޮތުން މުއްސަނދިކަން ލިބިގަތުމަށްކަމަށް ގިނަ ބަޔަކަށް ޤަބޫލުކުރެވެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، މުޖުތަމަޢުގެ ތެރޭގައި ތަފާތުކުރުން ބޮޑުވެ، ހަމަހަމަކަން ގެއްލިގެންދެއެވެ.
ލުބުނާނުގައި މުޒާހަރާ ކުރާ މީހުންވެސް ތުޙުމަތު ކުރާގޮތުގައި އެ ޤައުމުގެ ސިޔާސީވެރިން މަސައްކަތް ކުރަނީ އަމިއްލަ ޖީބު ބޮޑުކޮށް، އިތުރު މަންފާ ހޯދުމަށެވެ. ފާޑުކިއުން އިތުރުވެ، މުޒާހަރާތައް ވަރުގަދަވުމުން، ލުބުނާނުގެ ސަރުކާރުންވަނީ އިސްލާޙީ ބަދަލުތަކެއް އިޢުލާންކޮށްފައެވެ. މި ބަދަލުތަކުގެ ތެރޭގައި ސިޔާސީ މަޤާމުތަކުގެ މުސާރަ ކުޑަކުރުން ހިމެނެއެވެ.
ޢަރަބި އެހެން ޤައުމެއްކަމަށްވާ ޢިރާޤުގައި މުޒާހަރާކުރަމުންދަނީ އެ ޤައުމުގެ ސިޔާސީ ނިޒާމުން އެއްވެސް ފައިދާއެއް އެ ޤައުމަށާއި ރައްޔިތުންނަށް ނުކުރާކަމަށް ބުނެއެވެ. އެގޮތުން، ޢިރާޤުގެ ރައްޔިތުންގެ އެންމެ ބޮޑު އެއް ޝަކުވާއަކީ ސަނަދަށް ނުބަލާ، ވަކި ވަންހައެއް ނުވަތަ ވަކި ދަރިކޮޅެއްގެ މީހަކަށްވީތީ ވަޒީފާ ދޭ މައްސަލައެވެ. މީގެ ނަތީޖާއަކަށްވެފައިވަނީ ވަކި ބައެއްގެ ބާރުގެ ދަށަށް ދަޢުލަތުގެ މާލިއްޔަތު ގޮސް، ރައްޔިތުން ބިކަވުންކަމަށް އެ މީހުން ބުނެއެވެ. އަދި މި ނިޒާމުން ރައްޔިތުންނަށް ކުރާ އެއްވެސް ފައިދާއެއް ނެތްކަމަށްވެސް މުޒާހަރާތަކުގެ ބައިވެރިން ބުނެއެވެ.
އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޢަރަބި ޤައުމުކަމަށްވާ މިޞްރުގައިވެސް ކޮރަޕްޝަނާއި ފަސާދައާއި ތަފާތުކުރުމާއި ދެކޮޅަށް ބޮޑެތި މުޒާހަރާތަކެއްދަނީ ކުރަމުންނެވެ. މި މުޒާހަރާތަކުގެ އެންމެ އިސް މޭސްތިރިއަކީ ސްޕެއިންނަށް އަމިއްލައަށް އަރުވާލެވިގެން ހުރި މިޞްރުގެ ވިޔަފާރިވެރިއެއްކަމަށްވާ މުޙައްމަދު ޢަލީއެވެ. ޢާންމުންނަށް ދަންނަ މީހަކަށް ނުވި ނަމަވެސް، އޭނަގެ ގޮވާލުމަށް އިޖާބަދީ މިޞްރުގެ ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށް އެ ޤައުމުގެ ރައްޔިތުންވަނީ ތެދުވެފައެވެ.
ހަމަނުޖެހުން ހިނގަމުންދާ ގިނަ ޤައުމުތަކުގެ ރައްޔިތުން ޤަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި އެ މީހުން ތިބީ ބޭއިންސާފު ސިޔާސީ ނިޒާމެއްގެ ތެރޭގައި ތާށިވެފައެވެ. އެގޮތުން، އޭޝިޔާގެ މުޙިއްމު އިޤްތިޞާދީ މަރުކަޒެއްކަމަށްވާ ހޮންގްކޮންގައި މުޒާހަރާތައް ފެށުނީ ޤާނޫނު ހަދާ މަޖިލިހަށް ހުށަހެޅުނު ބިލަކާ ގުޅިގެންނެވެ. ސަރުކާރުން މި ބިލް އަނބުރާ ގެންދިޔަ ނަމަވެސް، މުޒާހަރާތަކަށް ނިމުމެއް އައިސްފައެއް ނުވެއެވެ. ރައްޔިތުން އެކަތިގަނޑަކަށްވެ، މިހާރު ބޭނުންވަނީ އިތުރު މިނިވަންކަމެވެ. މި މުޒާހަރާތައް ހުއްޓުވުމަށް ފުލުހުން އެކަށީގެންނުވާ މިންވަރަށް ބާރުގެ ބޭނުންކުރާކަމަށް ބައިނަލްއަޤްވާމީ އިންސާނީ ހައްޤުތަކަށް ވަކާލާތުކުރާ ޖަމްޢިއްޔާތަކުން ތުހުމަތުކުރެއެވެ.
ހޮންގްކޮންގައި ކުރަމުންދާ މުޒާހަރާތަކުން އެންމެ ބޮޑު ފިލާވަޅެއް ލިބިގަތީ މާ ދުރުގައި އޮތް ވިލާތުގެ ޤައުމަކުންނެވެ. ސްޕެއިންގެ ބާސެލޯނާއަށް ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ބަޔަކު އެއްވެ، ކެތޮލޯނިއާގެ ނަމުގައި އައު ދަޢުލަތެއް އުފެއްދުމަށް ކުރާ މަސައްކަތްތައް ވަރުގަދަކުރިއެވެ. ޖަލުގައި ތިބި ސިޔާސީ ކުށްވެރިން ދޫކޮށްލުމަށް ގޮވާލާ މުޒާހަރާކުރިއެވެ. މި މުޒާހަރާތަކަށް މީހުން ނެރުމަށް ބޭނުންކުރީ ހޮންގްކޮންގައިވެސް މުޒާހަރާތަކަށް މީހުން ނެރުމަށް ބޭނުންކުރި އުކުޅުތަކެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ސިއްރު މެސެޖުތައް ދަޢުރުކުރުންވެސް ހިމެނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން، މުޒާހަރާތަކުގައި ބައިވެރިވާ މީހުންނާ ދެކޮޅަށް ސަލާމަތީ ބާރުތަކުން ބޭނުންކުރާ، ކަރުނަ ގޭސްފަދަ، އާލާތްތަކުން ސަލާމަތްވާނެ ގޮތް ކިޔާދޭންވެސް ބޭނުންކުރީ ހޮންގްކޮންގައި މުޒާހަރާތަކަށް ނުކުންނަ މީހުން ބެހި ލިޔެކިއުންތަކެވެ. ބާސެލޯނާގައި ކުރި މުޒާހަރާތަކަށް ހޮންގްކޮންގެ މުޒާހަރާތަކުގެ ނުފޫޒު ވަދެފައިވާ މިންވަރަކީ މިއެވެ.
މޫސުމަށް އަންނަމުންދާ ބަދަލުތަކާ ދެކޮޅަށް ސަރުކާރުތަކުން އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަށް ގޮވާލާ ދުނިޔޭގެ އެކި ޤައުމުތަކުގައި ކުރަމުންދާ މުޒާހަރާތައް މިހާރުވަނީ އިތުރުވެފައެވެ. އެގޮތުން، މިކަމަށް ގޮވާލާ އެމެރިކާ، އިނގިރޭސިވިލާތް، ފަރަންސޭސިވިލާތް، ޖަރުމަންވިލާތް، ސްޕެއިން، އޮސްޓްރިއާ އަދި ނިއު ޒީލެންޑުގައި މެދުކެނޑުމެތްނެތި މުޒާހަރާތައް ކުރެއެވެ. މި މުޒާހަރާތަކަކީވެސް ސަރުކާރު ހުއްޓުމަކަށް ގެންނަވަރުގެ ވަރުގަދަ މުޒާހަރާތަކެކެވެ. މި މުޒާހަރާތައް ބޭއްވުމުގައި އިސްކޮށް އުޅެނީ މަދަރުސާތަކުގައި ކިޔަވާ ދަރިވަރުންނާ ޒުވާނުންނެވެ. މި ކުދިން ކިޔެވުން ހުއްޓާލުމަށްފަހު، މުޒާހަރާތަކަށް ނުކުމެއެވެ. އެގޮތުން، ދާދި ފަހުން، އެތައް މިލިއަން ކިޔަވާ ކުދިންނެއްވަނީ ދުނިޔޭގެ އެކިކަންކޮޅުތަކުގައި އެއް ދުވަހެއްގައި މުޒާހަރާކޮށް، އަޑު އުފުލާފައެވެ. މި މުޒާހަރާތައް ކުއްލިއަކަށް މިހާ ވަރުގަދަވީ ސްވިޑަންނަށް އުފަން ސޯޅަ އަހަރުގެ ގްރީޓާ ތުންބާގު ކުރިއަށްގެންގޮސްފައިވާ މިފަދަ ޙަރަކާތްތަކުން ފިލާވަޅު ލިބިގެންނެވެ.