ފަލަސްޠީނާއި އިސްރާއީލާ ދެމެދު ޞުލްޙަ ޤާއިމުކުރުމުގެ ނަމުގައި އެމެރިކާގެ ރައީސް ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕް އިޢުލާނުކުރެއްވި މެދުއިރުމަތީގެ ޞުލްޙައިގެ މަޝްރޫޢު ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނުތަކާ ޚިލާފްކަމަށް ސިޔާސީ އަދި ޤާނޫނީ ތަޖުރިބާކާރުން ބުނެއެވެ. އެމެރިކާއިން ހުށަހެޅި މަޝްރޫޢުގައި ހިމެނޭ ބައިތައް ފަލަސްޠީނުން ބަލައިގަތުމަށް ދެކޮޅުހަދާފައިވަނީ އެކަންކަމުގައި ބޮޑެތި ބޭއިންސާފުތަކެއް ހިމެނޭތީއެވެ.
އެމެރިކާއިން ހުށަހެޅި މެދުއިރުމަތީގެ ޞުލްޙައިގެ މަޝްރޫޢުގައި ހިމެނޭ ބައިތައް ބަލައިގަތުމަށް ފަލަސްޠީނުގެ ރައީސް މަޙުމޫދު ޢައްބާސްވަނީ ދެކޮޅުހައްދަވާ، ފަލަސްޠީނުން އެމެރިކާއާއި އިސްރާއިލާއެކު އޮންނަ ގުޅުން ކަނޑާލައްވާފައެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބަކީ އެމަޝްރޫޢުއަށް ފަލަސްޠީނުން އެއްބަސްވެއްޖެނަމަ ފަލަސްޠީނުގެ ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤުތައް ގެއްލުމުގެ އިތުރުން ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނުތަކާވެސް ޚިލާފުވާނެތީއެވެ. އެމަޝްރޫޢުގައިވާގޮތުން އިސްރާޢީލުން އިސްތިޢުމާރުކޮށްފައިވާ ފަލަސްޠީނުގެ ބިންތަކުގެ ބޮޑުބައެއް ޔަހޫދީންނަށް މިލްކުވެގެންދާނެއެވެ. އެބިންތަކުގެ ތެރޭގައި މިހާރުވެސް ޔަހޫދީން ގަދަބާރުން އާބާދުވެގެން ދިރިއުޅެމުންދާ ހުޅަނގު އައްސޭރީގެ ބިންތަކާއި އެނޫންވެސް ގިނަ ބިންތަކެއް ހިމެނެއެވެ.
މަޝްރޫޢުގައި ހިމެނޭ ބައިތަކަށް ފަލަސްޠީނުން އެއްބަސްވެއްޖެނަމަ ފަލަސްޠީނު ރައްޔިތުން އުންމީދުކުރާ ގޮތަށް އިރުމަތީ ޤުދުސްއާއި މަސްޖިދުލްއަޤްޞާވެސް ފަލަސްޠީނުގެ ރައްޔިތުންނަށް ގެއްލިގެންދާނެއެވެ. ވަރަށް ގިނަ ގޮތްގޮތުން ރައީސް ޓްރަމްޕް ހުށަހެޅުއްވި ޞުލްޙައިގެ މަޝްރޫޢު ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނުތަކާ ޚިލާފުވެއެވެ.
ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނުތަކުން ކޮންމެ ބަޔަކަށްވެސް އެބައެއްގެ އަމިއްލަ މުސްތަޤުބަލު ކަނޑައެޅުމުގެ ޙައްޤު ލިބިދީފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް އެމަޝްރޫޢު ތަންފީޒުކޮށްފިނަމަ ފަލަސްޠީނު ރައްޔިތުންނަށް އެމީހުންގެ މުސްތަޤުބަލު އަމިއްލައަށް ކަނޑައެޅުމުގެ ޙައްޤު ގެއްލިގެންދެއެވެ.
މީގެ އިތުރުން، ޖެނީވާ ކޮންވެންޝަންތަކުގެ ދަށުން އެކުލަވާލާފައިވާ ބިން ފޭރިގަތުން މަނާކުރުމުގެ އެއްބަސްވުންތަކާވެސް ރައީސް ޓްރަމްޕުގެ ޞުލްޙައިގެ މަޝްރޫޢުވަނީ ޚިލާފުވެފައެވެ. ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްގެން ބިންތައް ހިފުމާއި ފޭރިގަތުމާއި ހިފާފައިވާ ބިންތަކުގައި އެތަނުގެ އަސްލު ވަޒަންވެރިން ފިޔަވާ އެހެން ބަޔަކު އާބާދުކުރުމަކީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނުތަކުގެ ދަށުން ކަނޑައެޅިގެން މަނާކަމެކެވެ. އދގެ ސަލާމަތީ މަޖުލީހުގެ ޤަރާރުތަކުން ފާސްކޮށްފައިވާ ކަންކަންވެސް ހިމެނެނީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނުތަކުގެ ތެރޭގައެވެ. އެގޮތުން ސަލާމަތީ މަޖްލިސްގެ 2334ވަނަ ޤަރާރުގައި ބުނެފައިވަނީ އިސްރާއީލުން ފަލަސްޠީނުގެ ބިންތަކުގައި ޔަހޫދީން އާބާދުކުރަން ހިންގާ ޙަރަކާތްތަކަކީ ކަނޑައެޅިގެން ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނުތަކާ ޚިލާފު އަމަލެއްކަމަށެވެ.
ހަނގުރާމަކޮށްގެން ނުވަތަ ސިފައިން ފޮނުވައިގެން ބިންތައް އަތުލުމާއި ފޭރުމާއި ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްގެން އެތަންތަނުގެ ޤުދުރަތީ މުއްސަނދިކަމުގެ ވަޞީލަތްތަކުގެ ބޭނުންހިފުމަކީވެސް މަނާކަމެކެވެ. އެއްވެސް ބައެއްގެ ބިމެއް ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްގެން ނުވަތަ ބިރުދައްކައިގެން އަތުލުމަށްފަހު އެބިމަކީ އަމިއްލަ ތަނެއްކަމުގައި އިޢުލާނުކުރުމަކީވެސް އދގެ ސަލާމަތީ މަޖުލިހުގެ ޤަރާރުތައްކަމަށްވާ 242 އަދި 338 ޤަރާރުގެ ދަށުން މަނާކޮށްފައިވާ ކަމެކެވެ.
އިސްރާއީލުން އިރުމަތީ ދުޤުސްއާއި ސޫރިޔާގެ ގޯލާންގެ އުސްބިންތަކަކީ އެޤައުމުގެ ސަރަޙައްދުތަކެއްކަމަށް އިޢުލާނުކޮށްފައިވަނީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޤާނޫނުތަކާއި ޚިލާފަށެވެ. ޞުލްޙައިގެ މަޝްރޫޢުގައި އެމެރިކާއިން އެކަމަށް ތާއީދުކުރުމަކީވެސް ދުނިޔޭގެ ޤާނޫނުތަކާ ޚިލާފުވުމަށް އިސްރާއީލަށް ދެވޭ އިތުރު ހިތްވަރެކެވެ.
1990ގެ އަހަރުތަކާ ހަމައަށް އަންނަންދެން ދެކުނު އެފްރިކާގައި ހިންގާފައިވާ އެޕާތައިޑްގެ ނިޒާމާ އެއްގޮތަށް އިސްރާއީލުންދަނީ ފަލަސްޠީނު ރައްޔިތުންނާމެދު އަމަލުކުރަމުންނެވެ. އެކަމަކީވެސް ބައިނަލްއަޤުވާމީ ޖިނާޢީ ކޯޓުން މަނާކޮށްފައިވާ އަމަލެކެވެ.