ސޫދާންގައި ހަނގުރާމަ ކުރަމުންދާ އަސްކަރިއްޔާއާއި ރެޕިޑް ސަޕޯޓް ފޯސަސް (އާރް.އެސް.އެފް)ގެ ފައުޖުތަކާ ދެމެދު ސުލްޙައިގެ މަޝްވަރާތައް ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ ޖިއްދާގައި ފަށައިފިއެވެ. މި ކަން ހާމަކޮށްފައި ވަނީ، މި މަޝްވަރާތަކުގައި މެދުވެރިއެއްގެ ދައުރު އަދާކުރާ ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާއާއި އެމެރިކާއިންނެވެ. ސުލްޙައިގެ މަޝްވަރާތައް ފަށާފައިވީ ނަމަވެސް، ދެ ފަރާތުގެ ދެމެދުގައި ހިނގަމުންދާ ޙަމަލާ ބަދަލުކުރުންތަކަށް ހުއްޓުމެއް އައިސްފައެއް ނުވެއެވެ.
ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާއާއި އެމެރިކާއިން ގުޅިގެން ނެރުނު ބަޔާނެއްގައި ބުނެފައި ވަނީ ސޫދާންގައި ޙަމަލާ ބަދަލުކުރަމުންދާ ދެ ފަރާތުގެ އޮފިޝަލުންގެ މެދުގައި މިހާރު މަޝްވަރާތައް ފަށާފައިވާ ކަމަށާއި، އެންމެ ފުރަތަމަ މަޝްވަރާ ކުރަމުން ދަނީ ސުލްޙައިގެ ވާހަކަތައް ކުރިއަށްގެންދާނެ ގޮތަކާ މެދުގައި ކަމުގައެވެ. "ސޫދާންގައި ހަނގުރާމަ ކުރަމުންދާ ދެ ފަރާތުން ވެސް ސުލްޙަވެ، އެ ޤައުމުގެ ރައްޔިތުންގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރި ކަން ކަށަވަރު ކުރުމަށް މި ކަމުގައި ފުރިހަމައަށް އެއްބާރުލުމަށް ގޮވައިލަން،" ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާއާއި އެމެރިކާއިން ނެރުނު ބަޔާނުގައި ބުނެފައިވެއެވެ.
ސޫދާންގެ އަސްކަރިއްޔާގެ އިސްވެރިޔާ ޖެނެރަލް ޢަބްދުލް ފައްތާޙް އަލް-ބުރުހާނާއި އާރް.އެސް.އެފްގެ އިސްވެރިޔާ ޖެނެރަލް މުޙައްމަދު ޙަމްދާން ދަގަލޯގެ ފައުޖުތަކާ ދެމެދު ހިނގަމުންދާ ހަމަނުޖެހުންތަކުގައި މަރުވެފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު މިހާރު ވަނީ 700 އަށްވުރެ މައްޗަށް އަރާފައެވެ. އޭޕްރިލް 15 ވަނަ ދުވަހު ފެށި ޙަމަލާ ބަދަލުކުރުންތައް މެދުކަނޑައިލަން ދެ ފަރާތުން ވެސް އެތަކެއް ފަހަރެއްގެ މަތިން އެއްބަސްވެފައިވީ ނަމަވެސް، އެ އެއްބަސްވުމަށް އިޙުތިރާމު ކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ.
ދެ ފަރާތުގެ ދެމެދުގައި ޞުލްޙައިގެ މަޝްވަރާތައް ފެށުމަށް އަސްކަރިއްޔާގެ ވަފުދެއް ޖިއްދާއަށް ދަތުރު ކޮށްފައިވާ ކަން ސޫދާންގެ އަސްކަރިއްޔާއިން ވަނީ ކަށަވަރު ކޮށްދީފައެވެ. ސޫދާންގައި ޙަމަލާ ބަދަލުކުރުންތައް ހަތް ދުވަހުގެ މުއްދަތަކަށް މެދުކަނޑައިލަން އަލް-ބުރްހާން ވަނީ އޭޕްރިލް 31 ވަނަ ދުވަހު އެއްބަސްވެފައެވެ. ނަމަވެސް، އާރް.އެސް.އެފުން މި ކަމަށް އެއްބަސްވެފައެއް ނުވެއެވެ.
ސޫދާންގައި ހިނގަމުންދާ ދާޚިލީ ހަމަނުޖެހުންތައް ނިމުމަކަށް ގެނައުމަށް ސަޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާއާއި އެމެރިކާގެ އިތުރުން އިނގިރޭސިވިލާތާއި، އެކުވެރި ޢަރަބި ޢިމާރާތް (ޔޫ.އޭ.އީ)އާއި، ޢަރަބި ލީޤު އަދި އެފްރިކާގެ އިއްތިހާދު (އޭ.ޔޫ)ގެ މެންބަރު ޤައުމުތަކުން ވެސް ދަނީ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ.
ނަމަވެސް، އަސްކަރިއްޔާގެ ފައުޖުތަކުން އަދިވެސް ދަނީ ވެރިރަށް ޚަރްތޫމްގައި ހަރަކާތްތެރިވާ އާރް.އެސް.އެފްގެ ފައުޖުތަކަށް އަމާޒުކޮށް ވަރުގަދަ ވައިގެ ޙަމަލާތަކެއް ދެމުންނެވެ. ޙަމަލާ ދީފައިވާ ބައެއް ތަންތަނުގެ ތެރޭގައި ޚަރްތޫމްގެ ބައިނަލްއަޤުވާމީ ވައިގެ ބަނދަރު ހިމެނެއެވެ. ސޫދާންގެ ދާޚިލީ ހަމަނުޖެހުންތަކަށް އަވަސް ނިމުމެއް ނުގެނެސްފި ނަމަ، އެ ޤައުމާ ދެކޮޅަށް ދަތިކުރުމުގެ ފިޔަވަޅުތައް އަޅާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު އެމެރިކާގެ ރައީސް ޖޯ ބައިޑަން ވަނީ ދެއްވާފައެވެ.
ސޫދާންގެ ކުރީގެ ރައީސް އުމަރު އަލް-ބަޝީރުގެ ވެރިކަމުގައި ވެސް ހުޅަނގުން ވަނީ އެ ޤައުމާ ދެކޮޅަށް ދަތިކުރުމުގެ ހަރުކަށި ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅާފައެވެ. އޭނާގެ ވެރިކަން ވައްޓައިލާފައި ވަނީ 2019 ވަނަ އަހަރުއެވެ. އެ ކަމުގައި އެންމެ އިސްކޮށް ހަރަކާތްތެރިވެފައި ވަނީ ޖެނެރަލް އަލް-ބުރުހާނާއި ޖެނެރަލް ދަގަލޯއެވެ. އަދި، އެއަށްފަހު އަސްކަރިއްޔާއާއި އާރް.އެސް.އެފް ގުޅިގެން ވަނީ ވެރިކަން ކުރާ ވަގުތީ ކައުންސިލެއް އެކުލަވައިލާފައެވެ. އެ ކައުންސިލުގެ އެންމެ އިސް މަގާމުގައި ހުންނެވީ އަލް-ބުރުހާނެވެ. އަދި، ދަގަލޯ މަސައްކަތް ކުރަމުން ދިޔައީ އޭނާގެ ނައިބެއްގެ ހައިސިއްޔަތުންނެވެ.
ދެ ފަރާތުގެ ދެމެދުގައި ހިނގަމުންދާ ހަމަނުޖެހުންތަކުގައި މަރުވެފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު 700 އަށް އުފުލިފައިވާއިރު، އެންމެ ގިނަ މީހުން މަރުވެފައި ވަނީ ވެރިރަށް ޚަރްތޫމާއި ހުޅަނގުގައިވާ ދާރްފޫރު ސަރަޙައްދުންނެވެ. އަދި، ސޫދާންގެ ކުޑަކުދިންނަށް ބޮޑު ނުރައްކަލަކާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައިވާ ކަމަށް އ.ދގެ ކުޑަކުދިންނާ ބެހޭ އޭޖެންސީ ޔުނިސެފުން ބުނެއެވެ. ހަމަނުޖެހުންތަކުގައި މަރުވެފައިވާ ކުޑަކުދިންގެ ޢަދަދު 190 އަށް އަރާފައިވާއިރު، ޒަޚަމުވެފައިވާ ކުޑަކުދިންގެ ޢަދަދު 1,700 އަށް އަރާފައިވާ ކަމުގައި މަސްރަޙު ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނެއެވެ.
ސޫދާންގައި ހިނގަމުންދާ ހަމަނުޖެހުންތަކާ ގުޅިގެން ހާލުގައި ޖެހިފައިވާ މީހުންނަށް އިންސާނީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް އެކި ޖަމުޢިއްޔާތަކާއި އެހީދޭ ޤައުމުތައް ގުޅިގެން ދަނީ މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. ނަމަވެސް، އެ މަސައްކަތްތަކަށް ވެސް ވަނީ ހުރަސްތައް ކުރިމަތިވެފައެވެ. ހަމަނުޖެހުންތަކުގައި އެހީދޭ ޖަމުޢިއްޔާތަކަށް ނިސްބަތްވާ 18 މީހަކު މަރުވެފައިވާ ކަމުގައި އިންޓަރނޭޝަނަލް މެޑިކަލް ކޯއިން ބުނެއެވެ.
ސޫދާންގެ ރައްޔިތުންގެ ހާލަތާ މެދު މަޝްވަރާ ކުރުމަށް މޭ 11 ވަނަ ދުވަހު ޚާއްޞަ ބައްދަލުވުމެއް ބޭއްވުމަށް އ.ދގެ އިންސާނީ ހައްޤުތަކާ ބެހޭ ކައުންސިލުން ވަނީ ނިންމާފައެވެ. މި ހަމަނުޖެހުންތަކުން ސަލާމަތްވުމަށް ސޫދާންގެ 450,000 އަށްވުރެ ގިނަ ރައްޔިތުން ވަނީ އަމިއްލަ ގެދޮރު ދޫކޮށް ރައްކާތެރި ހިސާބުތަކަށް ދަތުރުކޮށްފައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން 115,000 މީހުން އަވައްޓެރި ޤައުމުތަކަށް ހިޖުރަކޮށްފައިވާ ކަމުގައި ހިޖުރަކުރާ މީހުންނާ ބެހޭ ބައިނަލްއަޤުވާމީ ޖަމުޢިއްޔާއިން ބުނެއެވެ.
މި ހަމަނުޖެހުންތަކާ ގުޅިގެން ހާލުގައި ޖެހިފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު 860,000 އަށް އަރާނެ ކަމަށާއި، އެ މީހުންނަށް އިންސާނީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް 445 މިލިޔަން އެމެރިކާ ޑޮލަރު ބޭނުންވާނެ ކަމުގައި އ.ދގެ ރެފިޔުޖީންނާ ބެހޭ އިދާރާއިން ވަނީ ބުނެފައެވެ. އަދި، ހަމަނުޖެހުންތައް ހުއްޓުމެއް ނެތި ކުރިއަށް ގޮސްފި ނަމަ، ސޫދާންގައި މިހާރު ވެސް ބަނޑުހައިހޫނުކަމާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައިވާ 2.5 މިލިޔަން މީހުންގެ ޢަދަދު އިތުރުވެގެންދާނެ ކަމުގައި އ.ދއިން ވަނީ އިންޒާރުކޮށްފައެވެ.